 Το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο (Bundesgerichtshof), το ανώτατο δικαστήριο της Γερμανίας, απεφάνθη πως ένας νέος νόμος που απαγορεύει τον γάμο παιδιών μπορεί να είναι αντισυνταγματικός επειδή όλοι οι γάμοι, συμπεριλαμβανομένων των παιδικών γάμων με βάση τη Σαρία, προστατεύονται από το Βασικό Νόμο της Γερμανίας. Εικόνα: το κτίριο του Bundesgerichtshof στη Καρλσρούη, Γερμανία. (Πηγή: Andreas Praefcke/Wikimedia Commons) |
Το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο (Bundesgerichtshof, BGH), το ανώτατο δικαστήριο αστικής και ποινικής δικαιοδοσίας της Γερμανίας, απεφάνθη πως ένας νέος νόμος που απαγορεύει τον γάμο παιδιών μπορεί να είναι αντισυνταγματικός επειδή όλοι οι γάμοι, συμπεριλαμβανομένων των παιδικών γάμων με βάση τη Σαρία, προστατεύονται από το Βασικό Νόμο της Γερμανίας (Grundgesetz).
Η απόφαση, που ανοίγει αποτελεσματικά το δρόμο προς τη νομιμοποίηση των παιδικών γάμων με βάση τη Σαρία στη Γερμανία, είναι μία από τις πολλές περιπτώσεις στις οποίες τα Γερμανικά δικαστήρια – εν γνώσει ή εν αγνοία τους – προωθούν τη θέσπιση ενός παράλληλου ισλαμικού νομικού συστήματος στη χώρα.
Η υπόθεση αφορά ένα ζευγάρι Σύριων - ένα κορίτσι ηλικίας 14 ετών από τη Συρία που παντρεύτηκε τον 21χρονο ξάδερφό της – οι οποίοι έφθασαν στη Γερμανία τον Αύγουστο του 2015 κατά την κορύφωση της μεταναστευτικής κρίσης. Το Γραφείο Ευημερίας των Νέων (Jugendamt) αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον γάμο τους και χώρισε το κορίτσι από τον σύζυγο της. Όταν ο σύζυγος κατέθεσε αγωγή, ένα οικογενειακό δικαστήριο στο Ασάφενμπουργκ αποφάνθηκε υπέρ του Γραφείου Ευημερίας των Νέων, το οποίο ισχυρίστηκε ότι ήταν ο νόμιμος κηδεμόνας του κοριτσιού.
Τον Μάιο του 2016, ένα εφετείο στη Μπάμπεργκ ανέτρεψε την απόφαση. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο γάμος ήταν έγκυρος επειδή είχε συναφθεί στη Συρία, όπου, σύμφωνα με το νόμο της Σαρία, επιτρέπονται οι γάμοι παιδιών. Η απόφαση νομιμοποίησε αποτελεσματικά τους παιδικούς γάμους της Σαρία στη Γερμανία.
Η απόφαση - που χαρακτηρίστηκε ως «εντατικό μάθημα στο Συριακό Ισλαμικό δίκαιο του γάμου» - πυροδότησε καταιγισμό κριτικών. Ορισμένοι κατηγόρησαν το δικαστήριο της Μπάμπεργκ ότι εφάρμοσε το νόμο της Σαρία έναντι του Γερμανικού δικαίου για να νομιμοποιήσει μια πρακτική απαγορευμένη στη Γερμανία.
«Οι θρησκευτικές ή πολιτισμικές δικαιολογίες κρύβουν το απλό γεγονός ότι ηλικιωμένοι, διεστραμμένοι άντρες εκμεταλλεύονται νεαρά κορίτσια,» είπε ο Rainer Wendt, επικεφαλής της Γερμανικής ένωσης αστυνομικών.
Η Monika Michell του Terre des Femmes, έναν οργανισμό που αφορά τα δικαιώματα των γυναικών και που διοργανώνει καμπάνιες κατά των παιδικών γάμων, είπε: «Ένας σύζυγος δεν μπορεί να είναι ο νόμιμος κηδεμόνας μιας ανήλικης νύφης επειδή εμπλέκεται σε μια σεξουαλική σχέση μαζί της - μια πολύ προφανής σύγκρουση συμφερόντων.»
Η Υπουργός Δικαιοσύνης από την Έσση, Eva Kühne-Hörmann, ρώτησε: «Εάν τα ανήλικα άτομα - ορθώς - δεν επιτρέπεται να αγοράσουν μπύρα, γιατί οι νομοθέτες πρέπει να επιτρέπουν στα παιδιά να λαμβάνουν τέτοιες σημαντικές αποφάσεις σχετικά με το γάμο;»
Άλλοι δήλωσαν ότι αυτή η απόφαση θα προκαλέσει πολιτιστικές συγκρούσεις στη Γερμανία, καθώς οι μουσουλμάνοι ενδεχομένως να το θεωρούσαν ως ευκαιρία για να πιέσουν για τη νομιμοποίηση άλλων ισλαμικών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της πολυγαμίας, στη χώρα.
Τον Σεπτέμβριο του 2016, το γερμανικό Υπουργείο Εσωτερικών, ανταποκρινόμενο σε αίτημα της Πράξης για την Ελευθερία της Πληροφορίας, αποκάλυψε ότι 1.475 παντρεμένα παιδιά - συμπεριλαμβανομένων 361 παιδιών ηλικίας κάτω των 14 ετών - ήταν γνωστό ότι ζούσαν στη Γερμανία από τις 31 Ιουλίου 2016.
Σε μια προσπάθεια να προστατεύσουν τα κορίτσια που παντρεύτηκαν στο εξωτερικό αλλά ζήτησαν άσυλο στη Γερμανία, το γερμανικό κοινοβούλιο την 1η Ιουνίου 2017 πέρασε νομοθεσία που απαγόρευε τους γάμους των παιδιών. Ο λεγόμενος Νόμος για την Καταπολέμηση των Παιδικών Γάμων (Gesetz zur Bekämpfung von Kinderehen) όρισε ως ελάχιστη ηλικία συγκατάθεσης για γάμο στη Γερμανία την ηλικία των 18 ετών και ακύρωσε όλους τους υπάρχοντες γάμους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν συναφθεί στο εξωτερικό, όταν ένας συμμετέχων ήταν κάτω από την ηλικία των 16 ετών κατά τη διάρκεια της τελετής.
Το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο, στην απόφασή του που δημοσιεύτηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2018, δήλωσε ότι ο νέος νόμος ίσως να είναι αντισυνταγματικός γιατί παραβίασε τα Άρθρα 1 (ανθρώπινη αξιοπρέπεια), 2 (ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας), 3 (ίση προστασία) και 6 (προστασία του γάμου και της οικογενείας) του Βασικού Νόμου που αποτελεί το γερμανικό σύνταγμα.
Το δικαστήριο έκρινε επίσης ότι ο νέος νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί αναδρομικά και ως εκ τούτου δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο ζευγάρι των Σύριων που παντρεύτηκαν τον Φεβρουάριο του 2015.
Τέλος, το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο ζήτησε από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο (Bundesverfassungsgericht) να εξετάσει τη νομιμότητα της γενικής απαγόρευσης των παιδικών γάμων και να καθορίσει εάν οι γερμανικές αρχές θα πρέπει να εκτιμούν κατά περίπτωση την εγκυρότητα των παιδικών γάμων.
Η απόφαση παραβλέπει το άρθρο 6 της Εισαγωγικής Πράξης του Γερμανικού Αστικού Κώδικα (Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuche, EGBGB) που αναφέρει:
«Το νομικό πλαίσιο άλλου κράτους δεν πρέπει να εφαρμόζεται όταν η εφαρμογή του οδηγεί σε αποτέλεσμα προφανώς ασυμβίβαστο με τις ουσιώδεις αρχές του γερμανικού δικαίου. Ειδικότερα, δεν εφαρμόζεται αν η εφαρμογή του είναι ασυμβίβαστη με τα θεμελιώδη δικαιώματα.»
Προστατεύοντας το ζευγάρι από τη Συρία από το γερμανικό δίκαιο, το δικαστήριο όχι μόνο έχει νομιμοποιήσει τη χρήση του νόμου της Σαρία για να καθορίσει την έκβαση των νομικών υποθέσεων στη Γερμανία, αλλά έχει επίσης δημιουργήσει ένα προηγούμενο που σχεδόν σίγουρα θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον από τους υπερασπιστές των παιδικών γάμων και των νόμων άλλων κρατών.
Επιπλέον, επιμένοντας ότι η νομιμότητα των παιδικών γάμων θα εξεταστεί κατά περίπτωση, το δικαστήριο επιτρέπει τις αποκαλούμενες πολιτιστικές εξαιρέσεις, δηλαδή εκείνες που κατοχυρώνονται στο νόμο της Σαρία, οι οποίες δεν ορίζουν κανένα όριο ηλικίας στον γάμο.
Ο Winfried Bausback, Βαυαρός νομοθέτης που συνέβαλε στη σύνταξη του νόμου κατά των παιδικών γάμων ήταν εξοργισμένος από την απόφαση του δικαστηρίου:
«Λόγω του Συντάγματός μας και προς όφελος του παιδιού, στην προκειμένη περίπτωση, θα πρέπει να υπάρχει μόνο μία απάντηση: Ο γάμος αυτός πρέπει να είναι άκυρος από την αρχή.
«Η Γερμανία δεν μπορεί, αφενός, να είναι εναντίον των παιδικών γάμων σε διεθνές επίπεδο και, αφετέρου, να γίνονται τέτοιοι γάμοι στη χώρα μας. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να διακυβευτεί το συμφέρον του παιδιού. (...) Πρόκειται για τη θεσμοθετημένη προστασία των παιδιών και των ανηλίκων!»
Ο Σχολιαστής Andreas von Delhaes-Guenther έγραψε:
«Τελικά, είναι ζήτημα αρχής σε ποιο βαθμό η Γερμανία επιθυμεί να αποδεχθεί το ξένο δίκαιο, το οποίο είναι εντελώς αντίθετο με το νόμο μας για σημαντικά θέματα. Χρειάστηκαν αιώνες για να απομακρύνουμε τον Μεσαίωνα από το δίκαιό μας· δεν πρέπει να το επαναφέρουμε τώρα για λόγους υποτιθέμενης ανοχής ή «μεμονωμένης περίπτωσης». Αντίθετα, πρέπει να πούμε ότι στη Γερμανία, το γερμανικό δίκαιο ισχύει για όλους, ειδικά σε σημαντικά νομικά συμφέροντα όπως η ζωή, η υγεία - ή απλώς η ευημερία του παιδιού, με ένα αμετάβλητο όριο ηλικίας για γάμους.
«Πρέπει να εξετάσουμε ένα ακόμα πράγμα: οι αποφάσεις γίνονται «στο όνομα του λαού». Αυτός ο λαός έχει εκφράσει σαφώς μέσω των εκπροσώπων του στη Μπούντεσταγκ ότι δεν επιθυμεί πλέον να αναγνωρίζονται οι παιδικοί γάμοι.»
Γερμανικά Δικαστήρια και Νόμος της Σαρία
Τα γερμανικά δικαστήρια παραπέμπουν ολοένα και περισσότερο στο ισλαμικό δίκαιο επειδή είτε οι ενάγοντες είτε οι κατηγορούμενοι είναι μουσουλμάνοι. Οι επικριτές αναφέρουν ότι οι περιπτώσεις - ειδικά εκείνες στις οποίες το γερμανικό δίκαιο περιήλθε σε δεύτερη μοίρα λόγω του νόμου της Σαρία - αντικατοπτρίζουν μια επικίνδυνη επέμβαση του ισλαμικού νόμου στο γερμανικό νομικό σύστημα.
Τον Νοέμβριο του 2016, για παράδειγμα, ένα δικαστήριο στο Βούπερταλ αποφάσισε ότι επτά ισλαμιστές που σχημάτισαν περιπολίες επαγρύπνησης για την επιβολή του νόμου της Σαρία στους δρόμους της πόλης δεν παραβίασαν το γερμανικό δίκαιο αλλά ασκούσαν απλώς το δικαίωμά τους στην ελευθερία του λόγου.
Η αυτοανακηρυχθείσα «Ισλαμική Αστυνομία» είχε προκαλέσει δημόσια αγανάκτηση τον Σεπτέμβριο του 2014, όταν μοίρασαν κίτρινα φυλλάδια για να δημιουργήσουν μία «ελεγχόμενη από τη Σαρία περιοχή» στην περιοχή Έλμπερφελντ του Βούπερταλ. Παρότρυναν τους περαστικούς, Μουσουλμάνους και μη, να πηγαίνουν στα τζαμιά και να απέχουν από το αλκοόλ, τα τσιγάρα, τα ναρκωτικά, τον τζόγο, τη μουσική, τη πορνογραφία και την πορνεία.
Ο εισαγγελέας του Βούπερταλ, Wolf-Tilman Baumert, ισχυρίστηκε ότι οι άνδρες που φορούσαν πορτοκαλί γιλέκα με τις λέξεις «ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ» είχαν παραβιάσει έναν νόμο που απαγορεύει το να φορά κανείς στολές σε δημόσιες συγκεντρώσεις. Ο νόμος, που απαγορεύει συγκεκριμένα τις στολές που εκφράζουν πολιτικές απόψεις, είχε σχεδιαστεί αρχικά για να εμποδίσει τις νεοναζιστικές ομάδες να παρελαύνουν δημόσια. Σύμφωνα με τον Baumert, τα γιλέκα ήταν παράνομα επειδή είχαν «σκόπιμη, εκφοβιστική και μαχητική» επίδραση.
Το Περιφερειακό Δικαστήριο του Βούπερταλ, ωστόσο, έκρινε ότι στη πραγματικότητα τα γιλέκα δεν ήταν στολές και, εν πάση περιπτώσει, δεν αποτελούσαν απειλή. Το δικαστήριο δήλωσε ότι οι μάρτυρες και οι περαστικοί δεν ήταν πιθανό να αισθάνονται φοβισμένοι από τους άνδρες και ότι η δίωξή τους θα παραβίαζε την ελευθερία έκφρασης τους. Η «πολιτικά ορθή» απόφαση, που υποβλήθηκε με επιτυχία, εξουσιοδότησε αποτελεσματικά την Αστυνομία της Σαρία να συνεχίσει την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου στο Βούπερταλ.
Ωστόσο, στις 11 Ιανουαρίου 2018, το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο ανέτρεψε την απόφαση του δικαστηρίου του Βούπερταλ και διέταξε την επανεκδίκαση των επτά ατόμων. Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο δήλωσε ότι πράγματι είχαν παραβιάσει το νόμο που απαγορεύει τη χρήση στολών.
Ο νόμος της Σαρία καταπατεί ουσιαστικά το γερμανικό δικαστικό σύστημα για σχεδόν δύο δεκαετίες. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
Τον Αύγουστο του 2000, ένα δικαστήριο στο Κάσελ διέταξε μία χήρα να μοιραστεί τη σύνταξη του Μαροκινού αποθανόντος συζύγου της με μία άλλη γυναίκα με την οποία ήταν ταυτόχρονα παντρεμένος ο άντρας της. Παρόλο που η πολυγαμία είναι παράνομη στη Γερμανία, ο δικαστής απεφάνθη πως οι δύο γυναίκες πρέπει να μοιραστούν τη σύνταξη σύμφωνα με το μαροκινό δίκαιο.
Τον Μάρτιο του 2004, ένα δικαστήριο στο Κόμπλεντς χορήγησε στη δεύτερη σύζυγο ενός ιρακινού που ζούσε στη Γερμανία το δικαίωμα να παραμείνει μόνιμα στη χώρα. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι μετά από πέντε χρόνια σε πολυγαμικό γάμο στη Γερμανία, θα ήταν άδικο να επιστρέψει στο Ιράκ.
Τον Μάρτιο του 2007, μία δικαστής στη Φρανκφούρτη μνημόνευσε το Κοράνι σε μια υπόθεση διαζυγίου που αφορούσε γυναίκα Γερμανό-μαροκινής καταγωγής που δεχόταν ξυλοδαρμό επανειλημμένα από τον μαροκινό σύζυγό της. Αν και η αστυνομία διέταξε τον άνδρα να παραμείνει μακριά από την σε διάσταση σύζυγό του, συνέχισε να την κακομεταχειρίζεται και σε κάποια φάση απείλησε να την σκοτώσει. Η δικαστής Christa Datz-Winter αρνήθηκε να χορηγήσει το διαζύγιο. Παρέθεσε τη σούρα 4, στίχο 34 του Κορανιού, που δικαιολογεί «τόσο το δικαίωμα του συζύγου να χρησιμοποιεί σωματική τιμωρία στην ανυπακοή σύζυγο όσο και την επιβολή της δύναμης του συζύγου προς τη σύζυγο.» Η δικαστής τελικά απομακρύνθηκε από την υπόθεση.
Τον Δεκέμβριο του 2008, ένα δικαστήριο στο Ντίσελντορφ διέταξε έναν Τούρκο άντρα να καταβάλει 30.000 € (32.000 δολάρια) προίκα στην πρώην νύφη του, σύμφωνα με το νόμο της Σαρία.
Τον Οκτώβριο του 2010, ένα δικαστήριο στη Κολωνία αποφάσισε ότι ένας Ιρανός άντρας έπρεπε να πληρώσει στην πρώην σύζυγό του 162.000 € ($ 171.000), την τρέχουσα ισοδύναμη αξία 600 χρυσών νομισμάτων, σύμφωνα με την αρχική σύμβαση γάμου της Σαρία.
Τον Δεκέμβριο του 2010, ένα δικαστήριο στο Μόναχο έκρινε ότι μια γερμανίδα χήρα δικαιούνταν μόνο το ένα τέταρτο του κληροδοτήματος που άφησε ο αποθανών σύζυγός της, ο οποίος είχε γεννηθεί στο Ιράν. Το δικαστήριο χορήγησε τα άλλα τρία τέταρτα της κληρονομιάς στους συγγενείς του άνδρα στην Τεχεράνη σύμφωνα με το νόμο της Σαρία.
Τον Νοέμβριο του 2011, ένα δικαστήριο στο Ζίγκμπουργκ επέτρεψε σε ένα ζευγάρι ιρανικής καταγωγής να πάρει διαζύγιο δύο φορές, πρώτα από γερμανό δικαστή σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο, και στη συνέχεια από ιρανό κληρικό σύμφωνα με το νόμο της Σαρία. Η διευθυντής του Περιφερειακού Δικαστηρίου του Ζίγκμπουργκ, Birgit Niepmann, δήλωσε ότι η τελετή της Σαρία ήταν «υπηρεσία του δικαστηρίου.»
Τον Ιούλιο του 2012, ένα δικαστήριο στο Χαμμ διέταξε έναν Ιρανό άντρα να πληρώσει προίκα στην σε διάσταση σύζυγο του ως μέρος του διακανονισμού για το διαζύγιο. Η υπόθεση αφορούσε ένα ζευγάρι που παντρεύτηκε στο Ιράν με βάση το νόμο της Σαρία, μετανάστευσε στη Γερμανία και αργότερα χώρισε. Ως μέρος της αρχικής συμφωνίας γάμου, ο σύζυγος υποσχέθηκε να πληρώσει στη σύζυγό του προίκα 800 χρυσά νομίσματα πληρωτέα κατόπιν αιτήματος. Το δικαστήριο διέταξε τον σύζυγο να καταβάλει στην γυναίκα 213.000 € ($ 225.000), την τρέχουσα ισοδύναμη αξία των νομισμάτων.
Τον Ιούνιο του 2013, ένα δικαστήριο στο Χαμμ έκρινε ότι όποιος συνάπτει γάμο σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο σε μουσουλμανική χώρα και αργότερα επιδιώκει διαζύγιο στη Γερμανία πρέπει να συμμορφώνεται με τους αρχικούς όρους που ορίζει ο νόμος της Σαρία. Η απόφαση ορόσημο νομιμοποίησε επιτυχώς τη πρακτική της Σαρία «τριπλό ταλάκ», που παίρνει κανείς διαζύγιο επαναλαμβάνοντας τη φράση «Σε χωρίζω» τρεις φορές.
Τον Ιούλιο του 2016, ένα δικαστήριο στο Χαμμ διέταξε έναν άντρα Λιβανέζικης καταγωγής να καταβάλει στην αποξενωμένη σύζυγο του προίκα ως μέρος του διακανονισμού διαζυγίου. Η υπόθεση αφορούσε ένα ζευγάρι που παντρεύτηκε σύμφωνα με το νόμο της Σαρία στην περιοχή του Λιβάνου, μετανάστευσε στη Γερμανία και αργότερα χώρισε. Ως μέρος της αρχικής συμφωνίας γάμου, ο σύζυγος υποσχέθηκε να πληρώσει στη σύζυγό του προίκα 15.000 $. Το γερμανικό δικαστήριο τον διέταξε να καταβάλει το αντίστοιχο ποσό σε ευρώ.
Σε συνέντευξη του Spiegel Online, ο εμπειρογνώμονας του Ισλάμ Mathias Rohe μίλησε υπέρ της ύπαρξης παράλληλων νομικών δομών στη Γερμανία ως «έκφραση της παγκοσμιοποίησης.» Πρόσθεσε: «Εφαρμόζουμε τον ισλαμικό νόμο ακριβώς όπως κάνουμε και με το γαλλικό δίκαιο.»
Ο Soeren Kern είναι Ανώτερος Συνεργάτης στο Ινστιτούτο Gatestone που εδρεύει στη Νέα Υόρκη.