Από την εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και οι υπηρεσίες που συνδέονται με τον ΟΗΕ προωθούν αδιάκοπα μια από τις πιο καταστροφικές συκοφαντίες αίματος στην ιστορία: ότι το Ισραήλ σκόπιμα αφήνει τον λαό της Λωρίδας της Γάζας να λιμοκτονήσει. Με τον ένα τίτλο μετά τον άλλο, και μέσω «επίσημων» εκθέσεων του ΟΗΕ και εικόνων που έχουν γίνει viral, ο κόσμος έχει ενημερωθεί ότι η Γάζα βρίσκεται στα πρόθυρα του λιμού ―ή ότι έχει ήδη πληγεί από λιμό.
Ωστόσο, αυτές οι προειδοποιήσεις για λιμό, που εκφράστηκαν έντονα, έχουν επανειλημμένα αποτύχει να επαληθευτούν.
Πίσω από αυτό το αφήγημα κρύβεται μια υπολογισμένη στρατηγική: η μετατροπή της ανθρωπιστικής οδύνης σε όπλο, ενορχηστρωμένη από τη Χαμάς ―την οργάνωση που ελέγχει τη Γάζα και την κατανομή της βοήθειας― και ενισχυμένη από πρόθυμους συνεργούς στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών και των παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης. Ο στόχος δεν είναι να αναφερθεί η αλήθεια, αλλά να δυσφημιστεί το Ισραήλ, να κινητοποιηθεί μια διεθνής καταδίκη και να προστατευθεί η Χαμάς από τη λογοδοσία.
Ένα χρονολόγιο ψευδών προειδοποιήσεων για λιμό
Από τα τέλη του 2023, κάποιες υπηρεσίες του ΟΗΕ, η Διαβαθμισμένη Ταξινόμηση Επισιτιστικής Ασφάλειας (IPC) και το Δίκτυο Συστημάτων Πρώιμης Προειδοποίησης για Λιμό (FEWS NET) άρχισαν να εκδίδουν ολοένα και πιο δυσοίωνες προειδοποιήσεις σχετικά με την επισιτιστική κατάσταση της Γάζας. Τον Δεκέμβριο του 2023, η IPC εξέδωσε μια πρόβλεψη ότι η Γάζα θα αντιμετώπιζε «κίνδυνο λιμού» εάν η σύγκρουση και οι συνθήκες πρόσβασης δεν βελτιώνονταν.
Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, ήδη σε εκείνο το σημείο, «πάνω από το 15% των κατοίκων της Γάζας (378.000 άνθρωποι) βρίσκονταν στην καταστροφική Φάση 5 σύμφωνα με την IPC», τη φάση της επισιτιστικής ανασφάλειας που χαρακτηρίζεται ως «λιμός».
Η Φάση 5 είναι η πιο σοβαρή φάση του συστήματος ταξινόμησης της IPC. Ένα από τα καθοριστικά κριτήρια για τις συνθήκες λιμού της Φάσης 5 είναι «ένα στα τρία παιδιά να υποσιτίζεται έντονα, και δύο άνθρωποι να πεθαίνουν ημερησίως για κάθε 10.000 κατοίκους» λόγω λιμού. Με άλλα λόγια, σε αυτό το σημείο θα έπρεπε να υπήρχαν 75 θάνατοι από πείνα καθημερινά στη Γάζα.
Στα τέλη Φεβρουαρίου 2024, ο ΟΗΕ εξέδωσε δελτίο Τύπου με το οποίο ανακοίνωνε ότι υπάρχει επικείμενος λιμός στη Γάζα, σύμφωνα με αξιωματούχους ανθρωπιστικών οργανώσεων στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Στη δήλωση αυτή αναφερόταν επίσης αύξηση στον αριθμό των πληγέντων κατοίκων της Γάζας. Δηλαδή, ότι τουλάχιστον 576.000 άνθρωποι στη Γάζα ―το ένα τέταρτο του πληθυσμού― βρίσκονται «ένα βήμα μακριά από τον λιμό».
Στη συνέχεια, τον Μάρτιο του 2024, η IPC και το FEWS NET δήλωσαν ξανά ότι ο λιμός ήταν «επικείμενος» στη βόρεια Γάζα, αυξάνοντας για άλλη μια φορά τον αριθμό των κατοίκων της Γάζας που κινδυνεύουν. Το CNN ανέφερε: «Ο λιμός στη βόρεια Γάζα είναι επικείμενος, καθώς περισσότερο από 1 εκατομμύριο άνθρωποι αντιμετωπίζουν "ολέθρια" επίπεδα πείνας, προειδοποιεί νέα έκθεση». Είναι σημαντικό ότι η έκθεση της IPC του Μαρτίου ανέφερε ότι στις 15 Φεβρουαρίου οι κάτοικοι της Γάζας που βίωναν συνθήκες λιμού Φάσης 5 ανέρχονταν σε 677.000. Με βάση τα κριτήρια για αυτήν την ταξινόμηση, οι ημερήσιοι θάνατοι από πείνα θα ήταν 135.
Ωστόσο, όταν γνωστοποιήθηκαν τα στοιχεία της επανεξέτασης, αυτές οι προειδοποιήσεις κατέρρευσαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Υπουργείου Υγείας» της Χαμάς, τα οποία επικαλείται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), κατά τους εννέα μήνες μεταξύ 7 Οκτωβρίου 2023 και 6 Ιουνίου 2024 σημειώθηκαν συνολικά 32 θάνατοι από υποσιτισμό στη Γάζα. Μια μελέτη της οργάνωσης Δικηγόροι του Ηνωμένου Βασιλείου για το Ισραήλ (UKLFI), που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2025, αποκάλυψε ότι ακόμη και αυτοί οι θάνατοι αποδίδονταν σε μεγάλο βαθμό σε εντερικές λοιμώξεις, και όχι σε πείνα.
Στην πραγματικότητα, παρά τους τίτλους των μέσων ενημέρωσης που υποστηρίζουν το αντίθετο, ο συνολικός αριθμός θανάτων από πείνα και υποσιτισμό που αναφέρθηκε από το «Υπουργείο Υγείας» της Χαμάς μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και τέλους Ιουνίου 2025 ανερχόταν ακόμη σε λιγότερα από 100 άτομα —δηλαδή λιγότερα από τον προβλεπόμενο συνολικό αριθμό μίας ημέρας, εάν η ταξινόμηση Φάσης 5 της IPC ήταν ακριβής. Εάν οι προβλέψεις της IPC είχαν επιβεβαιωθεί, θα είχαν σημειωθεί δεκάδες χιλιάδες θάνατοι από πείνα μόνο το 2024.
Τον Απρίλιο του 2024, ο ΟΗΕ και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (ΠΠΤ) εξέδωσαν δυσοίωνες προειδοποιήσεις. «Πλησιάζουμε μέρα με τη μέρα σε μια κατάσταση λιμού», δήλωσε ο Τζιάν Κάρλο Σίρι, διευθυντής του ΠΠΤ στη Γενεύη. «Υπάρχουν εύλογες ενδείξεις ότι και τα τρία όρια λιμού ―επισιτιστική ανασφάλεια, υποσιτισμός, θνησιμότητα― θα ξεπεραστούν τις επόμενες έξι εβδομάδες».
Αυτό το μοτίβο συνεχίστηκε. Τον Μάιο του 2024, τα στοιχεία της ισραηλινής κυβέρνησης αντέκρουσαν άμεσα τους ισχυρισμούς της IPC. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2024, δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης συνέχισαν να αναφέρουν «υψηλό κίνδυνο λιμού», αλλά κανένα δεν μπορούσε να υποδείξει πραγματικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι είχε συμβεί λιμός. Ο λιμός δεν ήρθε ποτέ, αλλά οι τίτλοι συνέχισαν να εμφανίζονται.
Μετά από μήνες προειδοποιήσεων για «επικείμενο» και «επαπειλούμενο» καταστροφικό λιμό, συμπεριλαμβανομένων επίσημων αριθμών που συνδέονταν με κάθε πρόβλεψη, στα τέλη Ιουνίου 2024, η IPC εξέδωσε μια έκθεση με τίτλο «Επιτροπή αξιολόγησης λιμού: Λωρίδα της Γάζας, Ιούνιος 2024 –τρίτη έκθεση αξιολόγησης της IPC». Η έκθεση αυτή έδειξε ότι οι προηγούμενες προβλέψεις για λιμό δεν ήταν εύλογες, έρχονταν σε αντίθεση με όλα τα διαθέσιμα δεδομένα και βασίζονταν σε λανθασμένες υποθέσεις. Μετά από μήνες που τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης αντηχούσαν τις τρομερές προειδοποιήσεις για λιμό στη Γάζα, τα ευρήματα της «Επιτροπής Αξιολόγησης Λιμού» καλύφθηκαν ελάχιστα από τα μέσα ενημέρωσης εκτός Ισραήλ.
Παρά την έκθεση αυτή, και ταυτόχρονα με αυτήν, υπήρχαν πιο οργισμένες προειδοποιήσεις. Το CNN ανέφερε εκείνη την εποχή:
«Σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι προβλέπεται να αντιμετωπίσουν ολέθρια επίπεδα πείνας, το πιο σοβαρό επίπεδο στην κλίμακα IPC [...]. Σύμφωνα με την έκθεση, το 96% του πληθυσμού της Γάζας –περισσότεροι από 2 εκατομμύρια άνθρωποι– θα αντιμετωπίσουν κρίση, έκτακτη ανάγκη ή ολέθρια επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας τουλάχιστον μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου».
Το CNN παρέλειψε κατά τρόπο βολικό το γεγονός ότι η ίδια έκθεση παραδέχτηκε το γεγονός ότι όλες οι προηγούμενες προβλέψεις για λιμό δεν επαληθεύτηκαν.
Χωρίς να αποθαρρύνονται από τα γεγονότα, οι προειδοποιήσεις του ΟΗΕ και των συναφών υπηρεσιών του για επικείμενο λιμό συνέχισαν να είναι πολύ έντονες. «Οι προμήθειες τροφίμων στη Γάζα μειώνονται καθώς επίκειται λιμός, προειδοποιεί ο ΟΗΕ», ήταν ο τίτλος των Financial Times στις 16 Αυγούστου 2024.
Τον Σεπτέμβριο, ο Βίκτορ Αγκουάγιο, Διευθυντής Παιδικής Διατροφής της UNICEF, είπε στους δημοσιογράφους στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ότι «η επισιτιστική κατάσταση στη Γάζα είναι από τις πιο σοβαρές που έχουμε δει ποτέ». Η δήλωσή του δημοσιεύθηκε από τον ΟΗΕ με τον συνοδευτικό τίτλο: «Ο κίνδυνος λιμού είναι πραγματικός».
Στη συνέχεια, στις 17 Οκτωβρίου 2024, το WFP και η IPC δημοσίευσαν μια άλλη έκθεση που ανέφερε ότι «εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στη Γάζα κινδυνεύουν με λιμό αυτόν τον χειμώνα».
Τον επόμενο μήνα, η Guardian ανέφερε ότι «μια επιτροπή παγκόσμιων εμπειρογνωμόνων για την επισιτιστική ασφάλεια», που ονομάζεται Επιτροπή Εξέτασης Λιμού, δήλωσε ότι υπήρχε «ισχυρή πιθανότητα επικείμενου λιμού σε κάποιες περιοχές» της βόρειας Λωρίδας της Γάζας.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024, το FEWS NET αναγκάστηκε να ανακαλέσει μέρος παρόμοιων προβλέψεών του, λόγω λανθασμένων εκτιμήσεων για τον πληθυσμό. Ωστόσο, δεν εμφανίστηκε καμία αντίστοιχη ανάκληση στα μέσα ενημέρωσης. Αντ' αυτού, ο κόσμος έμεινε με την εντύπωση των συνεχιζόμενων, σκόπιμων πολιτικών λιμοκτονίας του Ισραήλ, παρά τα συντριπτικά στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο.
Αφού τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025 είδαμε πρωτοφανείς ποσότητες τροφίμων να εισέρχονται στη Γάζα, ο ιστότοπος του WFP δήλωσε ότι «η αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας αρχίζει να απομακρύνει τους ανθρώπους από τα πρόθυρα της πείνας». Για άλλη μια φορά γίνεται αναφορά για αποφυγή της πείνας.
Ανεξάρτητα από την συνεχή αποτυχία των τρομερών προειδοποιήσεων για λιμό, η επανάληψη δηλώσεων και τίτλων καθ' όλη τη διάρκεια του 2024 έθεσε το εξής αφήγημα στο μυαλό του κόσμου: λιμός στη Γάζα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι προειδοποιήσεις διατυπώνονταν πάντα με γλώσσα που επέτρεπε την εύλογη άρνηση. Υπήρχε πάντα ο «κίνδυνος» ενός «επικείμενου» ή «επαπειλούμενου» λιμού ―ενός λιμού που απλώς δεν έφτασε ποτέ.
Στις 29 Ιουλίου 2025, η IPC εισήγαγε αθόρυβα έναν νέο αστερίσκο στην «επιφυλακή για τη Γάζα» που χαμηλώνει τον πήχη για τον χαρακτηρισμό λιμού —επιτρέποντας την κήρυξη λιμού στο 15% του οξέος παιδικού υποσιτισμού, μετρούμενου με την περιφέρεια του μέσου άνω βραχίονα (δείκτης MUAC), εάν υπάρχουν «στοιχεία ταχείας επιδείνωσης των υποκείμενων παραγόντων», ένα αόριστο μέτρο που αφήνει ανοιχτό ένα εύρος πιθανοτήτων για να δικαιολογηθεί η κήρυξη συνθηκών λιμού. Αυτή η μετατόπιση αποκλίνει από το μακροχρόνιο όριο λιμού της IPC, συν ή πλην 30%, με βάση το βάρος ανάλογα με το ύψος (WHZ) ή την παρουσία οιδήματος. Η ίδια εστίαση της προσοχής βασίστηκε σε μη δημόσια «εσωτερικά» σετ δεδομένων για να επιβεβαιωθούν περισσότερες από 20.000 εισαγωγές παιδιών με οξύ υποσιτισμό, και τουλάχιστον 16 θάνατοι παιδιών που σχετίζονται με την πείνα —αριθμοί που κάποιος ξένος δεν μπορεί να επαληθεύσει. Για να διαιωνιστεί το αφήγημα του «λιμού στη Γάζα», μετατοπίστηκαν τα σημεία στόχου και έγινε απόκρυψη στοιχείων.
Δεδομένα που καταστρέφουν το αφήγημα για λιμό
Λαμβάνοντας υπόψη τις τεράστιες ποσότητες τροφίμων που έχουν εισέλθει στη Γάζα, δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν υπήρξε πραγματικός λιμός. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων, η συντήρηση του εκτιμώμενου πληθυσμού της Γάζας, που ανέρχεται σε 2,1 εκατομμύρια ανθρώπους, απαιτεί περίπου 62.000 μετρικούς τόνους τροφίμων ανά μήνα. Ο Συντονιστής Κυβερνητικών Δραστηριοτήτων στα Εδάφη (COGAT), ο ισραηλινός φορέας που επιβλέπει τις πολιτικές υποθέσεις στη Γάζα, έχει παρακολουθήσει σχολαστικά τον όγκο της επισιτιστικής βοήθειας και έχει δημοσιεύσει διαφανείς, λεπτομερείς εκθέσεις.
Από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 2024, 788.216 τόνοι επισιτιστικής βοήθειας εισήλθαν στη Γάζα —κατά μέσο όρο 78.821 τόνοι ανά μήνα, περισσότερο από 25% πάνω από το καθορισμένο όριο του Παγκοσμίου Προγράμματος Τροφίμων (ΠΠΤ).
Στις 19 Ιανουαρίου 2025, μία ημέρα πριν τεθεί σε ισχύ η δεύτερη κατάπαυση του πυρός για την απελευθέρωση ομήρων, οι αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας αυξήθηκαν κατακόρυφα. Τον Ιανουάριο 164.148 τόνοι τροφίμων εισήλθαν στη Γάζα, περισσότερο από το διπλάσιο του μηνιαίου μέσου όρου του 2024. Τον Φεβρουάριο τα νούμερα ήταν ακόμη υψηλότερα, με έναν εντυπωσιακό αριθμό 216.075 τόνων επισιτιστικής βοήθειας.
Συνολικά, αυτοί οι 380.223 τόνοι κατά τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025 ήταν αρκετοί για να καλύψουν την ανάγκη πέντε μηνών σε τρόφιμα —μέχρι τα τέλη Μαΐου— στα επίπεδα των προηγούμενων δέκα μηνών. Χρησιμοποιώντας την απαίτηση του ΠΠΤ για 62.000 τόνους, τα τρόφιμα από τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο ήταν επαρκή για να διαρκέσουν μέχρι τον Ιούνιο.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα στοιχεία δεν είναι εκτιμήσεις. Είναι δημόσια διαθέσιμα, επαληθεύσιμα στοιχεία που δημοσιεύονται από την COGAT και παρακολουθούνται από διεθνείς οργανισμούς.
Στις 2 Μαρτίου 2025, με την κατάρρευση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης των ομήρων, το Ισραήλ σταμάτησε να επιτρέπει την παροχή βοήθειας στη Γάζα. Παρά τις τεράστιες ποσότητες τροφίμων που είχαν μόλις εισέλθει στη Γάζα τους δύο προηγούμενους μήνες, μέσα σε λίγες ημέρες οι ισχυρισμοί για λιμό συνεχίστηκαν. Ήδη στις 19 Μαρτίου, το κρατικό πρακτορείο Anadolu της Τουρκίας δημοσίευσε τον τίτλο «Η Γάζα εισέρχεται επίσημα στο πρώτο στάδιο λιμού εν μέσω ισραηλινού αποκλεισμού».
Ο ΟΗΕ δεν έμεινε πολύ πίσω. Στις 25 Απριλίου, ο Γενικός Επίτροπος της UNRWA, Φιλίπ Λατζαρίνι, δήλωσε: «Τα παιδιά λιμοκτονούν στη Γάζα». Και στις 28 Απριλίου, η επίσημη ιστοσελίδα του ΟΗΕ ανέφερε: «Οι κάτοικοι της Γάζας αντιμετωπίζουν κρίση πείνας καθώς ο αποκλεισμός της ανθρωπιστικής βοήθειας πλησιάζει τους δύο μήνες».
Στη συνέχεια, τον Μάιο του 2025, το BBC ανέφερε: «Η Γάζα υφίσταται υποχρεωτική λιμοκτονία, λέει στο BBC κορυφαίος αξιωματούχος του ΟΗΕ»
Είναι γνωστό ότι στις 20 Μαΐου 2025, ο Τομ Φλέτσερ, επικεφαλής του Γραφείου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, δήλωσε στο ραδιόφωνο του BBC ότι «υπάρχουν 14.000 μωρά που θα πεθάνουν τις επόμενες 48 ώρες, εκτός αν μπορέσουμε να επέμβουμε». Παρόλο που αυτός ο ισχυρισμός απορρίφθηκε από τον ΟΗΕ, η ζημιά είχε γίνει.
Χαμάς: το πραγματικό εμπόδιο
Τα τρόφιμα εισέρχονταν στη Γάζα —πολύ πάνω από την ελάχιστη απαραίτητη ποσότητα— οπότε, γιατί υπήρχε πείνα; Η απάντηση είναι απλή: η Χαμάς έχει μετατρέψει τα τρόφιμα σε όπλα. Αυτή η τρομοκρατική ομάδα που ελέγχει τη Γάζα έχει συστηματικά μπλοκάρει, εκτρέψει, λεηλατήσει, συσσωρεύσει και μεταπωλήσει ανθρωπιστική βοήθεια σε εξωφρενικές τιμές.
Πολλαπλές επαληθευμένες αναφορές, συμπεριλαμβανομένων βίντεο και μαρτυριών από πολίτες της Γάζας, καθώς και ομολογίες από υπηρεσίες του ΟΗΕ, δείχνουν ότι η Χαμάς και οι προμηθευτές της έχουν κατασχέσει τη συντριπτική πλειοψηφία των αποστολών ανθρωπιστικής βοήθειας. Πολίτες έχουν αναφέρει ότι τα τρόφιμα μεταπωλούνται σε διογκωμένες τιμές ή διανέμονται μόνο σε οπαδούς της Χαμάς. Ο ΟΗΕ έχει παραδεχτεί ότι «σχεδόν το 90% της βοήθειας που έστειλε στη Γάζα "υποκλάπηκε" πριν φτάσει στους παραλήπτες για τους οποίους προοριζόταν».
Μια μητέρα από τη Γάζα δήλωσε στο BBC: «Ορκίζομαι ότι δεν είδα κανένα μέρος της βοήθειας. Η βοήθεια μπαίνει στη Γάζα —αλλά κάποιοι την κλέβουν και εξαφανίζεται». Αυτό δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Είναι ο κανόνας υπό την κυριαρχία της Χαμάς. Ωστόσο, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ και τα μέσα ενημέρωσης επιμένουν να κατηγορούν το Ισραήλ, και όχι την οργάνωση που κλέβει τη βοήθεια.
Τα κίνητρα της Χαμάς να κλέβει και να παρακρατεί τρόφιμα από τον άμαχο πληθυσμό είναι πολλά. Κυρίως, η Χαμάς πούλησε τα τρόφιμα που προορίζονταν να δοθούν στους αμάχους δωρεάν, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις της. Εκτιμάται ότι η Χαμάς έχει κερδίσει περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια από τις πωλήσεις κλεμμένης ανθρωπιστικής βοήθειας. Η συσσώρευση των τροφίμων διατηρεί επίσης τις τιμές υψηλές περιορίζοντας την προσφορά που είναι διαθέσιμη προς την αγορά —ένας βασικός στόχος αυτής της τακτικής. Οι υψηλές τιμές είναι επίσης απαραίτητες για την επιτυχία του πληροφοριακού πολέμου της Χαμάς. Χωρίς έλλειψη στους δρόμους, οι τιμές θα μειώνονταν και θα υπονομευόταν το αφήγημα της πείνας.
Ανθρωπιστικό Ίδρυμα για τη Γάζα: ένα αποτελεσματικό σύστημα διανομής βοήθειας που η Χαμάς δεν θα ανεχθεί
Στα τέλη Μαΐου 2025 εγκαινιάστηκε ένα νέο σύστημα διανομής βοήθειας: το Ανθρωπιστικό Ίδρυμα για τη Γάζα (GHF). Λειτουργώντας σε τέσσερα σημεία στη νότια και κεντρική Λωρίδα της Γάζας, το GHF είναι ένα αμερικανικό έργο που λειτουργεί σε στενό συντονισμό με τις ισραηλινές αρχές. Σκοπός του GHF είναι η παροχή επισιτιστικής βοήθειας απευθείας σε μεμονωμένες οικογένειες στη Γάζα, παρακάμπτοντας τα δίκτυα διανομής που ελέγχονται από τη Χαμάς. Το GHF λειτουργεί με υψηλό επίπεδο υλικοτεχνικής διαφάνειας, παρακολουθώντας τις παραδόσεις βοήθειας με γραμμωτούς κώδικες και GPS, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα τρόφιμα φτάνουν στους παραλήπτες τους.
Σύμφωνα με μια λεπτομερή έκθεση την 1η Αυγούστου 2025 του Άντριου Φοξ της Εταιρείας Χένρι Τζάκσον, μέσα σε λίγες εβδομάδες από την έναρξη των επιχειρήσεων επί της Γάζας, το GHF παρέδιδε έως και 2,5 εκατομμύρια γεύματα την ημέρα απευθείας στους πολίτες της Γάζας:
«Μέχρι τα μέσα Ιουλίου, τα συνολικά γεύματα που παραδόθηκαν ξεπέρασαν τα 52 εκατομμύρια σε διάστημα περίπου 5-6 εβδομάδων, και μέχρι το τέλος Ιουλίου ο αριθμός αυτός ήταν ακόμη υψηλότερος (το GHF ανέφερε ότι παραδόθηκαν πάνω από 100 εκατομμύρια γεύματα μέχρι τα τέλη Ιουλίου)».
Η επιτυχία αυτού του μοντέλου, που παρακάμπτει τον έλεγχο της Χαμάς, αποδείχθηκε απειλή όχι μόνο για τον έλεγχο που επιβάλλει η Χαμάς στην ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά και για τις υπηρεσίες του ΟΗΕ που είχαν αποδειχθεί αναποτελεσματικές στη διασφάλιση ασφαλούς και αξιόπιστης διανομής. «Επομένως, ποιος διαπράττει δολοφονία;» ρώτησε ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Μάικ Χάκαμπι, προσθέτοντας:
«Αυτή είναι μια εξαιρετική ερώτηση. Ειλικρινά, πιστεύετε ότι κάποιοι αμερικανοί εργολήπτες ή ο ισραηλινός στρατός πυροβολούν ανθρώπους έτσι απλά; Ή μήπως το κάνει η Χαμάς [...] επειδή αυτή είναι η δουλειά της; Αν μπορούν να εμποδίσουν τους ανθρώπους να λάβουν δωρεάν φαγητό, τότε μπορούν να τους πουλήσουν το φαγητό που υποτίθεται ότι θα λάμβαναν δωρεάν. Αυτό είναι κάτι για το οποίο κανείς δεν φαίνεται να θέλει να μιλήσει. Γιατί όχι;»
Το GHF αποκάλυψε το ψευδές του αφηγήματος ότι το Ισραήλ ήταν η αιτία της πείνας στη Γάζα.
Η Χαμάς απάντησε με απειλές και στη συνέχεια με βία. Η Χαμάς επιτέθηκε σε κέντρα διανομής και εκφόβισε τους παραλήπτες της βοήθειας. Το GHF έχει δεχθεί πυρά —κυριολεκτικά— από τη Χαμάς και ορισμένες τοπικές φατρίες πιστές στη Χαμάς, δολοφονώντας ακόμη και κατοίκους της Γάζας που εργάζονταν για το GHF. Ταυτόχρονα, ο ΟΗΕ και οι υπηρεσίες του έχουν ξεκινήσει μια διεθνή εκστρατεία πίεσης στο Ισραήλ να επιστρέψει στην παροχή βοήθειας μόνο μέσω ομάδων που σχετίζονται με τον ΟΗΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν η Χαμάς απέρριψε μια πρόσφατη κατάπαυση του πυρός, δήλωσε ότι ένα από τα αιτήματά της για συμφωνία είναι η πλήρης διάλυση του GHF.
Ταυτόχρονα, ξεκίνησε μια εκστρατεία παραπληροφόρησης, με σχεδόν καθημερινούς ψευδείς ισχυρισμούς στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι ο Ισραηλινός Στρατός πυροβολεί και σκοτώνει κατοίκους της Γάζας που πηγαίνουν σε σημεία διανομής του GHF. Υπάρχει ακόμη και μια κλειδωμένη, μη επεξεργάσιμη σελίδα στην Wikipedia με τίτλο «Δολοφονίες στη Λωρίδα της Γάζας κατά τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας το 2025», η οποία αναφέρει ως γεγονός το εξής:
«Από τις 27 Μαΐου 2025, εν μέσω λιμού στη Λωρίδα της Γάζας, περισσότεροι από 1.965 Παλαιστίνιοι που ζητούσαν βοήθεια έχουν σκοτωθεί, και χιλιάδες άλλοι έχουν τραυματιστεί στη Λωρίδα της Γάζας, όταν δέχτηκαν πυρά από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις (IDF), ένοπλες συμμορίες και εργολήπτες που προσέλαβε το Ανθρωπιστικό Ίδρυμα για τη Γάζα (GHF)».
Στα τέλη Ιουνίου και Ιουλίου του 2025, διεθνή μέσα ενημέρωσης —συμπεριλαμβανομένων των BBC και PBS— ενίσχυσαν τους ισχυρισμούς του πρώην εργολήπτη του GHF, Άντονι 'Τόνι' Αγκιλάρ, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι υπήρξε μάρτυρας «εγκλημάτων πολέμου» και αδιάκριτης χρήσης βίας από τους επικεφαλής των στρατιωτών του IDF σε χώρους ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Ωστόσο, το GHF αντέτεινε γρήγορα, δηλώνοντας ότι ο Αγκιλάρ είχε απολυθεί στις 13 Ιουνίου για κακή απόδοση, απρόβλεπτη συμπεριφορά και εκρηκτικές συγκρούσεις με το προσωπικό. Το GHF τον κατηγόρησε επίσης ότι κατασκεύασε και αναδρομολόγησε έγγραφα για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του. Αυτές οι κατηγορίες αναφέρθηκαν από μέσα μαζικής ενημέρωσης όπως η The Times of Israel, η οποία χαρακτήρισε την παρουσίαση των αποδεικτικών στοιχείων των μεταδεδομένων του αρχείου από το GHF ως δυσφήμιση του αφηγήματος του Αγκιλάρ. Ανεξάρτητα από την αμφισβητήσιμη αξιοπιστία του Αγκιλάρ, τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν άκριτα την «μαρτυρία» του σαν να επρόκειτο για μια αμερόληπτη αναφορά ενός θαρραλέου πληροφοριοδότη.
Η ιδέα ότι οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις θα πυροβολούσαν πολίτες που συνέλεγαν ανθρωπιστική βοήθεια από έναν μηχανισμό που οι ίδιοι οι Ισραηλινοί βοήθησαν να εφαρμοστεί είναι εκ πρώτης όψεως γελοία. Ολόκληρος ο στρατηγικός στόχος του Ισραήλ στη διευκόλυνση της παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις είναι να διαχωρίσει τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων της Γάζας από τη Χαμάς και από τις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Χαμάς. Γιατί να επιτεθεί ο ισραηλινός στρατός σε πολίτες της Γάζας που πηγαίνουν στα σημεία διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας;
Οι καθημερινές καταγγελίες για θανάτους σε σημεία διανομής βοήθειας από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις προέρχονται πάντα από προσωπικό που εργάζεται σε νοσοκομεία που ελέγχονται από τη Χαμάς ή από μη επαληθευμένες μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων. Δεν έχει υπάρξει ακόμη ούτε ένα βίντεο από τέτοιου είδους περιστατικό, παρόλο που σχεδόν κάθε κίνηση που κάνει οποιοσδήποτε στη Γάζα καταγράφεται σε smartphone και κοινοποιείται ευρέως. Αν οι στρατιώτες των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων σκότωναν όντως έστω και έναν άμαχο σε σημείο διανομής βοήθειας, θα υπήρχαν κάποια οπτικά αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Η μετατροπή της πείνας σε όπλο
Η Χαμάς αποτελεί παράδειγμα μιας τακτικής που περιγράφεται από τον συνταγματάρχη Τζον Σπένσερ, Πρόεδρο Σπουδών Αστικού Πολέμου στο Γουέστ Πόιντ. «Όταν μια ομάδα προκαλεί λιμό στον ίδιο της τον πληθυσμό», έγραψε πρόσφατα αναφερόμενος στη Χαμάς, «χρησιμοποιεί αυτή τη στέρηση ως όπλο για να αποκτήσει πολιτική και ηθική επιρροή».
Στα τέλη Ιουλίου 2025, αναφέρθηκε ευρέως ότι σχεδόν 1000 φορτηγά με επισιτιστική βοήθεια που είχε ήδη επιτραπεί να εισέλθουν στη Γάζα παρέμεναν ανέγγιχτα, περιμένοντας τους συνεργαζόμενους με τον ΟΗΕ εργολήπτες να τα παραλάβουν. Η ποσότητα των τροφίμων που ήταν εκτεθειμένα στον ήλιο ήταν αρκετή για να θρέψει τη Γάζα για εβδομάδες. Όταν οι υπηρεσίες του ΟΗΕ ισχυρίστηκαν προβλήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης και ασφάλειας κατά την παραλαβή της βοήθειας, το GHF προσφέρθηκε να βοηθήσει στην ασφαλή παράδοσή της στον λαό δωρεάν. Ο ΟΗΕ απέρριψε την προσφορά.
Η τακτική της Χαμάς να επιβάλλει λιμοκτονία στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας για πολιτικό όφελος δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν. Ακριβώς όπως η Χαμάς τοποθετεί εκτοξευτές ρουκετών σε σχολεία και αποθηκεύει όπλα σε νοσοκομεία, έτσι συσσωρεύει τρόφιμα και εμποδίζει την παροχή της ανθρωπιστικής βοήθειας —όχι παρά τα βάσανα που προκαλεί, αλλά εξαιτίας αυτών. Οι αναφορές για τα πεινασμένα παιδιά και τις υπερβολικές τιμές των τροφίμων στις αγορές της Γάζας έχουν ως στόχο να προκαλέσουν διεθνή οργή —όχι κατά της Χαμάς, αλλά κατά του Ισραήλ.
Εκμετάλλευση άρρωστων παιδιών για προπαγάνδα
Ίσως η πιο συναισθηματικά χειριστική πτυχή του αφηγήματος για την λιμοκτονία είναι η χρήση άρρωστων παιδιών σε εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης. Τρεις περιπτώσεις υψηλού προφίλ αποκαλύπτουν πόσο παραπλανητικές και σκηνοθετημένες μπορούν να είναι αυτές οι απεικονίσεις.
Η πρώτη είναι η περίπτωση του Wateen Abu Amouna, που προβλήθηκε από το BBC. Φωτογραφίες έδειχναν το βρέφος τυλιγμένο σε μια σακούλα σκουπιδιών, με ισχυρισμούς ότι δεν υπήρχαν πάνες ή βρεφική φόρμουλα γάλακτος. Ωστόσο, άλλα βίντεο δείχνουν το ίδιο μωρό να τρέφεται με μπιμπερό και να φοράει πάνες, και η μητέρα φαινόταν υγιής. Αυτές οι αντιφάσεις δεν αντιμετωπίστηκαν ποτέ.
Έπειτα, υπάρχει η περίπτωση του Οσάμα αλ-Ρακάμπ. Η ιταλική εφημερίδα Il Fatto Quotidiano δημοσίευσε στην πρώτη σελίδα μια φωτογραφία ενός σοβαρά υποσιτισμένου παιδιού με τίτλο «Αυτό είναι παιδί;». Το συνοδευτικό άρθρο περιλάμβανε μια συνέντευξη με την Φραντσέσκα Αλμπανέζε, την «ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη». Η Αλμπανέζε κατηγόρησε την ιταλική κυβέρνηση ότι είναι συνένοχη σε αυτό που αποκάλεσε «πολιτική λιμού» του Ισραήλ. Αποδεικνύεται ότι το παιδί πάσχει από κυστική ίνωση και βρίσκεται στην Ιταλία για ιατρική περίθαλψη από τις αρχές Ιουνίου. Η φωτογραφία, που τραβήχτηκε τον Απρίλιο, δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα στα τέλη Ιουλίου.
Η πιο γνωστή περίπτωση είναι αυτή του Mοχάμεντ αλ-Ματούκ, που παρουσίασαν οι New York Times. Το παιδί παρουσιάστηκε ως θύμα λιμού, ενώ στην πραγματικότητα πάσχει από μια σοβαρή γενετική διαταραχή. Μια επεξεργασμένη φωτογραφία του σκελετωμένου αγοριού που το κρατούσε με αγάπη η μητέρα του στην αγκαλιά —διαμορφωμένη έτσι ώστε να μοιάζει με τις κλασικές καλλιτεχνικές αποδόσεις της χριστιανικής εικονογραφίας "pietà"— έγινε viral και δημιούργησε την εμβληματική εικόνα της λιμοκτονίας στη Γάζα, παρόλο που η κατάσταση του αγοριού δεν είχε καμία σχέση με έλλειψη τροφίμων. Αργότερα, όταν διέρρευσε η πλήρης, μη επεξεργασμένη φωτογραφία, ο προφανώς καλοταϊσμένος αδελφός του Mοχάμεντ, που φαινόταν εντελώς υγιής, εμφανιζόταν να στέκεται δίπλα του. Ενώ οι New York Times δημοσίευσαν την παραπλανητική επεξεργασμένη φωτογραφία στην πρώτη τους σελίδα, την οποία είδαν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι, η «ανάκληση» που παραδέχτηκε το λάθος δημοσιεύτηκε μόνο στον λογαριασμό των @NYTimesPR στο X, ο οποίος έχει λιγότερους από 100.000 ακόλουθους.
Ο Δρ Τζον Μπορόφσκι, ένας ανθρωπιστής γιατρός που έχει «εργαστεί σε κέντρα επανασίτισης σε καταυλισμούς προσφύγων και σε αγροτικά νοσοκομεία σε καιρό πολέμου και ειρήνης —στην Κένυα, την Ουγκάντα, τη Ζιμπάμπουε και την Ινδία», επισήμανε πρόσφατα ότι οι πραγματικές συνθήκες λιμού φαίνονται δραματικά διαφορετικές από αυτές που παρατηρούνται στη Γάζα. Από την εμπειρία του στον τομέα αυτό, οι λιμοί έχουν ως αποτέλεσμα «εκατοντάδες υποσιτισμένα παιδιά», όχι μεμονωμένες περιπτώσεις. Αντίθετα, οι εικόνες που έρχονται από τη Γάζα δείχνουν μεμονωμένα άρρωστα παιδιά των οποίων η κατάσταση είναι περισσότερο συμβατή με χρόνιες ασθένειες, όπως η εγκεφαλική παράλυση ή ο καρκίνος, παρά με την πείνα. Ο Μπορόφσκι προσθέτει:
«Οι κανονικές φωτογραφίες παιδιών δείχνουν παιδιά που φαίνονται άθλια και βρώμικα, αλλά καθόλου υποσιτισμένα». (Μπορείτε να δείτε την μέση τιμή MUAC, δηλαδή την περιφέρεια του μέσου άνω βραχίονά τους, και να δείτε ότι είναι εντάξει). Μάλιστα, πολλοί ενήλικες φαίνεται να είναι ακόμη και υπέρβαροι, ενώ γνωρίζουμε ότι όταν το φαγητό σπανίζει όλοι αδυνατίζουν. Επίσης, φωτογραφίες ενός μεμονωμένου παιδιού με μη φυσιολογική τιμή MUAC έχουν χρησιμοποιηθεί για να «αποδειχθεί» ο υποσιτισμός, αλλά πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το 3% των φυσιολογικά καλοταϊσμένων παιδιών έχουν μη φυσιολογική τιμή MUAC. Άρα, πρόκειται για σκόπιμη παραπληροφόρηση.
Ο τελευταίος «αριθμός θανάτων» από υποσιτισμό, σύμφωνα με πηγές της Χαμάς, αναφέρει διπλάσιο αριθμό ενηλίκων σε σχέση με παιδιά που πεθαίνουν από υποσιτισμό. Αυτό δεν έχει απολύτως κανένα νόημα. Τα 2/3 των θανάτων από λιμό «θα έπρεπε» να είναι παιδιά, ειδικά σε έναν τόσο νεαρό πληθυσμό όπου το 50% είναι κάτω των 18 ετών.»
Αυτές οι διαστρεβλώσεις ενισχύουν το συμπέρασμα ότι μεγάλο μέρος των «πληροφοριών» για λιμό βασίζεται σε ψευδείς εικόνες και εσφαλμένα δεδομένα, σκόπιμα κατασκευασμένα για να πυροδοτήσουν οργή κατά του Ισραήλ.
Μια σκόπιμη απάτη
Για σχεδόν δύο χρόνια, ο κόσμος βομβαρδίζεται με ισχυρισμούς για επικείμενη πείνα, και στη συνέχεια για πλήρη λιμό στη Γάζα. Αλλά τα γεγονότα —στοιχεία για τη θνησιμότητα, όγκοι βοήθειας, μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων— λένε μια διαφορετική ιστορία. Δεν υπάρχει λιμός που προκαλείται από το Ισραήλ στη Γάζα, και δεν υπήρξε ποτέ.
Αυτή η απάτη έχει αποφέρει μεγάλα οφέλη στη Χαμάς, και αποτελεί πιθανόν έναν λόγο —μαζί με την ανακοίνωση του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν ότι θα αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος— που οδήγησε στην αναπτέρωση της ελπίδας της Χαμάς ότι θα κερδίσει τον πόλεμο. Για τον λόγο αυτό, η Χαμάς πρόσφατα αποχώρησε από μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης ομήρων που φαινόταν σχεδόν ολοκληρωμένη.
Η δέσμευση του Μακρόν να αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος — την οποία συμμερίστηκαν γρήγορα το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Αυστραλία— και η πιο πρόσφατη αύξηση παροχής βοήθειας στις περιοχές που ελέγχει η Χαμάς μέσω αεροπορικών ρίψεων και φορτηγών που εισέρχονται στη Γάζα, μαζί με την επιθετική δαιμονοποίηση του Ισραήλ από τα μέσα ενημέρωσης και τη διπλωματική αρένα, έχουν οδηγήσει τη Χαμάς να πιστέψει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος της.
Η Χαμάς γνωρίζει μεν ότι δεν έχει καμία πιθανότητα να νικήσει το Ισραήλ στρατιωτικά, ωστόσο, ο προπαγανδιστικός της πόλεμος σημείωσε συντριπτική επιτυχία. Αν το μόνο που χρειάζεται είναι να κρατήσει τους πολίτες της Γάζας πεινασμένους και απελπισμένους, αυτό είναι ένα τίμημα που η Χαμάς είναι πολύ πρόθυμη να πληρώσει.
Ο Pesach Wolicki είναι συμπαρουσιαστής του podcast "Shoulder to Shoulder".