Τέσσερα χρόνια πριν, η κυβέρνηση της Αυστραλίας πυροδότησε κριτικές μετά τη δημοσίευση μιας διαφήμισης με στόχο να αποθαρρύνει αυτούς που ζητούσαν άσυλο να ταξιδεύσουν παράνομα στη χώρα. «Αποκλείεται», έγραφε η αφίσα. «Δεν θα κάνεις σπίτι σου την Αυστραλία. Αν μπεις σε πλοίο χωρίς βίζα, δεν θα φτάσεις στην Αυστραλία. Κάθε σκάφος που ζητά παράνομα να εισέλθει στην Αυστραλία θα αναχαιτίζεται η πορεία του και θα απομακρύνεται με ασφάλεια πέρα από τα ύδατα της Αυστραλίας».
Ήταν ένα σκληρό μήνυμα, αλλά είχε αποτέλεσμα. «Το ποσοστό μετανάστευσης της Αυστραλίας είναι το χαμηλότερο που έχει σημειωθεί σε 10 χρόνια» είπε ο Πίτερ Ντάττον, Υπουργός Εσωτερικών της Αυστραλίας. Μιλώντας τη προηγούμενη εβδομάδα στο Today Show, ο Ντάττον πρόσθεσε πως η πτώση ήταν για την «αποκατάσταση της ακεραιότητας στα σύνορά μας». Οι Αυστραλοί είναι προφανώς ευχαριστημένοι με αυτό. Μια νέα δημοσκόπηση αποκάλυψε πως το 72% των ψηφοφόρων υποστηρίζουν την πολιτική μετανάστευσης του Πρωθυπουργού, Μάικλ Τέρνμπουλ. Η Αυστραλία, μια δυτική δημοκρατία, για χρόνια προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη μεταναστευτική κρίση από τη θάλασσα.
«Οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι είναι εύκολος ο έλεγχος των συνόρων στην Αυστραλία, αλλά απλώς βρίσκουν δικαιολογίες επειδή οι ίδιοι δεν κάνουν τίποτα». – είπε ο πρώην Αρχιστράτηγος Τζιμ Μόλαν, συν-συγγραφέας της πολιτικής ασύλου της Αυστραλίας.
Το 2013, ο Τόνι Άμποτ εξελέγη Πρωθυπουργός με το σύνθημα «Σταματήστε τα πλοία». «Σταματήστε τα πλοία» είναι και το σύνθημα του νέου Υπουργού Εσωτερικών της Ιταλίας, Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος, μετά τη δημιουργία νέας κυβέρνησης τον περασμένο μήνα, έχει επικεντρωθεί εξ ολοκλήρου στον περιορισμό της μετανάστευσης από τη «πιο θανατηφόρα» διαδρομή στον κόσμο: τη Μεσόγειο.
Φαίνεται ότι το καλύτερο δυνατό μοντέλο που μπορεί να εφαρμόσει η Ευρώπη για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης είναι ένα σύστημα μετανάστευσης βασισμένο σε δεξιότητες.
Τον περασμένο χρόνο, Υπάλληλοι της ΕΕ ζήτησαν βοήθεια από την Αυστραλία. Σε μια πρόσφατη σύνοδο κορυφής, τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να αντιγράψουν το σύστημα της Αυστραλίας και να στέλνουν τα πλοία των μεταναστών σε άλλες χώρες, σε κέντρα που διοικούνται από τις τοπικές αρχές, σύμφωνα με το μοντέλο του Manus Regional Processing Centre στην Παπούα Νέα Γουινέα, όπου στεγάστηκαν οι μετανάστες που εκδιώχθηκαν από την Αυστραλία. Η Ιταλία προσπαθεί τώρα να δημιουργήσει παρόμοια κέντρα υποδοχής στα νότια σύνορα της Λιβύης.
 Το κέντρο υποδοχής στο Μάνους, Παπούα Νέα Γουινέα, όπου η Αυστραλία έστελνε τους παράνομους μετανάστες. Έκλεισε επίσημα στις 31 Οκτωβρίου του 2017. (Πηγή εικόνας: Υπουργείο Μετανάστευσης και Ιθαγένειας της Αυστραλίας) |
Ο François Crepeau, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, προέτρεψε την Ευρώπη να μην θεωρήσει την Αυστραλία ως πρότυπο· χαρακτήρισε την ιδέα «σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική». Το να αποτρέψεις τον θάνατο των μεταναστών στη θάλασσα, ωστόσο, δεν είναι απάνθρωπο, αντιθέτως είναι ανθρώπινο. «Εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες άνθρωποι πνίγονται καθώς προσπαθούν να φτάσουν από την Αφρική στην Ευρώπη» είπε ο Άμποτ το 2015. Ο «μόνος τρόπος για να σταματήσουν οι θάνατοι είναι στην πραγματικότητα να σταματήσουν τα πλοία».
Ο Αυστραλός Υπουργός Μετανάστευσης, Πίτερ Ντάττον, εξήγησε ότι «δεν πρόκειται να δεχθούμε ανθρώπους που έχουν επιδιώξει να έρθουν στη χώρα μας παράνομα με πλοίο». Ανθρωπιστές, όπως το έθεσε ο Άμποτ, τους βοηθούσαν στο όνομα ενός «εσφαλμένου αλτρουισμού».
Υπό την κυβέρνηση της πρώην Πρωθυπουργού της Αυστραλίας, Τζούλια Γκίλαρντ, τον Μάιο του 2013, η Αυστραλία αφαίρεσε ακόμη και την ηπειρωτική χώρα από τη ζώνη μετανάστευσής της. Αυτό σήμαινε ότι οι μετανάστες θα στέλνονταν σε κρατητήρια στο εξωτερικό, ακόμη και αν τα πλοία τους είχαν καταφέρει να φτάσουν στη στεριά.
Το μοντέλο της Αυστραλίας δεν επιδιώκει μόνο να διατηρήσει τα σύνορα ασφαλή και να δώσει προτεραιότητα σε μετανάστες με υψηλή εξειδίκευση. Επίσης, έχει να κάνει με την ιδέα μιας πολιτιστικής κληρονομιάς που οι μετανάστες οφείλουν να αγκαλιάσουν. Ο Πρωθυπουργός Τέρνμπουλ λέει ότι θέλει διεξάγει τεστ στους μετανάστες όσον αφορά τις «αυστραλιανές αξίες», συμπεριλαμβάνοντας ερωτήσεις όπως αν είναι αποδεκτό να χτυπήσει κανείς τη γυναίκα του, να αποκλείσει τα κορίτσια από την εκπαίδευση ή να εκτελέσει ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ). Στην πολυπολιτισμική Ευρώπη, ένα τέτοιο τεστ θα θεωρούταν ταμπού. Ο Τέρνμπουλ καλείται να «υπερασπιστεί» αυτές τις Αυστραλιανές αξίες. Η διατήρηση του έθνους-κράτους και της πολιτιστικής δυτικής του παράδοσης, λέει, είναι απαραίτητη για την αφομοίωση των μεταναστών. «Η μακροχρόνια εμπειρία μου στην αυστραλιανή πολιτική έχει δείξει πως κάθε φορά που μια κυβέρνηση θεωρείται ότι έχει το μεταναστευτικό ρεύμα υπό έλεγχο, η δημόσια στήριξη για τη μετανάστευση αυξάνεται, όταν συμβαίνει το αντίστροφο αυξάνεται η εχθρικότατα προς τη μετανάστευση». – έγραψε ο πρώην Πρωθυπουργός της Αυστραλίας Τζον Χάουαρντ.
Καθώς η Ιταλία ασχολείται τώρα με βάρκες από την Αφρική που προσπαθούν να φτάσουν στις ακτές της, ίσως είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε στο κοινό ότι η Αυστραλία ξεκίνησε επίσης με την Υπόθεση Τάμπα: Το 2001, η Αυστραλία εμπόδισε ένα νορβηγικό σκάφος, το οποίο είχε διασώσει εκατοντάδες αιτούντες άσυλο στον Ινδικό Ωκεανό, από το να τους φέρει στην Αυστραλία. Αποκαλείται «το πλοίο που άλλαξε τα πάντα». Ο τότε Υπουργός Μετανάστευσης, Φίλιπ Ρύντοκ, προειδοποίησε τους Αυστραλούς ότι 10.000 άνθρωποι από τη Μέση Ανατολή ετοιμάζονταν να επιβιβαστούν σε πλοία από την Ασία προς την Αυστραλία. Η κυβέρνηση της Αυστραλίας αγνόησε την αίτηση του ΟΗΕ να αφήσει τους πρόσφυγες να πατήσουν πόδι στο νησί τους και η δημόσια γνώμη υποστήριξε την απόφαση της κυβέρνησης. Από το πρώτο κύμα, μερικές δεκαετίες πριν, «μεταναστών σε βάρκες» από το Βιετνάμ (1976–81) που ο κόσμος τους δέχτηκε με συμπόνια, συνεχόμενες νέες αφίξεις αποτέλεσαν θέμα ανησυχίας, όπως συμβαίνει τώρα και στην Ευρώπη. Από τότε, η πολιτική της Αυστραλίας όσον αφορά τη μεταναστευτική κρίση είναι, «όχι επανεγκατάσταση, όχι πλοία».
Μετά την υπόθεση Τάμπα, εφαρμόστηκαν καθοριστικά μέτρα για τη μελλοντική πολιτική της Αυστραλίας:
«Τα νησιά αφαιρέθηκαν από την Αυστραλιανή ζώνη μετανάστευσης για να εμποδίσουν τους αιτούντες άσυλο να υποβάλουν αιτήσεις για βίζα· δημιουργήθηκαν κέντρα κράτησης στο νησί Μάνους της Παπούα Νέας Γουινέας και στη μικροσκοπική και χρεοκοπημένη δημοκρατία του Ναούρου· και ένα απρόθυμο Ναυτικό δεσμεύτηκε να αναχαιτίσει τη πορεία και να γυρίσει πίσω αυτούς που ζητούσαν άσυλο».
Η Ιταλία έχει να αντιμετωπίσει ένα νέο πιθανό κύμα 700.000 μεταναστών που βρίσκεται προς το παρόν στη Λιβύη. Η ιταλική κυβέρνηση τώρα θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Αυστραλίας.
Με βαριά καρδιά κάνω αυτές τις προτάσεις. Πρέπει να είναι μεγάλο πλήγμα να ζει κανείς σε μία χώρα όπου στη καλύτερη περίπτωση η κυβέρνηση βρίσκεται υπό αμφισβήτηση, και οι οικονομικές ευκαιρίες είναι περιορισμένες, ή και ακόμη χειρότερα. Οι άνθρωποι γνωρίζουν πως ρισκάρουν τις ζωές τους αναζητώντας κάτι καλύτερο. Αλλά ακόμη και αν η Δύση δεν ενδιαφέρεται, πρέπει να βρεθεί οπωσδήποτε μία λύση για αυτά τα προβλήματα.
Η παράνομη μετανάστευση είναι κακή για την Ευρώπη αλλά και για τους ίδιους τους μετανάστες.
Ο Τζούλιο Μεότι, πολιτιστικός συντάκτης στο Il Foglio, είναι Ιταλός δημοσιογράφος και συγγραφέας.