 Ο Δρ Λι Γουενλιάνγκ, ο οποίος πέθανε από τον κορονοϊό στις 7 Φεβρουαρίου, είχε δεχτεί επίπληξη από την κινεζική κυβέρνηση μαζί με επτά άλλους γιατρούς επειδή εφιστούσε την προσοχή στην επιδημία του Δεκεμβρίου. Κατηγορήθηκε για «διασπορά ψευδών φημών» και «για διαταραχή της κοινωνικής τάξης» ενώ, για τις γενναίες του προσπάθειες, τέθηκε για σύντομο διάστημα υπό κράτηση και ανακρίθηκε. Εικόνα: Αγρυπνία στη μνήμη του Γουενλιάνγκ στις 7 Φεβρουαρίου στο Χονγκ Κονγκ. (Φωτό του Anthony Kwan/Getty Images) |
Στο άκουσμα της είδησης ότι ο γιατρός Λι Γουενλιάνγκ πέθανε από τον κορονοϊό στις 7 Φεβρουαρίου, άνθρωποι στην κεντρική κινεζική πόλη Wuhan, υπό αυστηρή καραντίνα, άνοιξαν τα παράθυρά τους και έκλαιγαν. Άλλοι βγήκαν τους δρόμους σφυρίζοντας με σφυρίχτρες για να τιμήσουν αυτόν το μάρτυρα του δημοσίου συμφέροντος. Η θλίψη και ο θυμός, που εκφράζονται από τους δρόμους και τα μπαλκόνια της Κίνας καθώς και από τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχει φτάσει σχεδόν σε πρωτοφανή επίπεδα τις τελευταίες ημέρες.
Ο Λι, ο οποίος είχε δεχτεί επίπληξη μαζί με επτά άλλους γιατρούς επειδή εφιστούσε την προσοχή στην επιδημία του Δεκεμβρίου, κατηγορήθηκε για «διασπορά ψευδών φημών» και «για διαταραχή της κοινωνικής τάξης» ενώ, για τις γενναίες του προσπάθειες, τέθηκε για σύντομο διάστημα υπό κράτηση, ανακρίθηκε και αναγκάστηκε να υπογράψει ένα έγγραφο «επίπληξης». Ο Λι αναμφισβήτητα κόλλησε τον ιό προσπαθώντας να σώσει ασθενείς στο Κεντρικό Νοσοκομείο της Wuhan.
Η πρώτη επίσημη ανακοίνωση του θανάτου του, την Πέμπτη το βράδυ, πυροδότησε οργή στο διαδίκτυο. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, ίσως για να μετριάσουν την κοινή γνώμη, είπαν τότε ότι ήταν ζωντανός αλλά σοβαρά άρρωστος. Όταν ανακοινώθηκε για δεύτερη φορά ότι ήταν νεκρός, την ανακοίνωση ακολούθησε έντονος σάλος. Η κινεζική λογοκρισία αφαίρεσε εκατομμύρια αναρτήσεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που υποστήριζαν τον νεαρό γιατρό. Ο Λι ήταν 34 ετών.
Κάποιοι λένε ότι καθώς η ανάμνηση της νόσου ξεθωριάζει στη ζέστη του καλοκαιριού που έρχεται, το κινεζικό πολιτικό σύστημα θα μπορέσει να αντισταθεί στην αλλαγή. Αντιθέτως, η ασθένεια που καταστρέφει τη χώρα θα μπορούσε να είναι, όπως λέγεται τώρα, το «Τσερνομπίλ» της Κίνας, η συγκάλυψη μιας καταστροφής που τελικά θα οδηγήσει στην κατάρρευση του καθεστώτος.
Σταθερά στο στρατόπεδο εκτός-Τσερνομπίλ βρίσκεται ο πρώην Πρωθυπουργός της Αυστραλίας Kevin Rudd. «Ο Xi ασκεί σχεδόν απόλυτη πολιτική εξουσία επάνω στο μαρξιστικο-λενινιστικό κράτος της Κίνας», έγραψε σε μια στήλη στις 8 Φεβρουαρίου. Είναι «σίγουρο», μας διαβεβαιώνει, «ότι η κρίση, όταν επιλυθεί, δεν θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο θα κυβερνάται η Κίνα στο μέλλον».
Το επιχείρημα του Rudd είναι ότι οι προτεραιότητες του Xi, που ο ίδιος αποκαλεί «δέκα σειρές ομόκεντρων κύκλων που προέρχονται από το κέντρο του κόμματος», θα παραμείνουν οι ίδιες. Βασικότερη μεταξύ αυτών των προτεραιοτήτων είναι η διατήρηση του πολιτικού συστήματος της χώρας. Όπως δηλώνει ο Rudd, τωρινός πρόεδρος του Asia Society Policy Institute, «από τότε που ανέβηκε στην εξουσία το 2012, ο Xi ενίσχυσε την εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος και ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη εθνική ατζέντα από την οποία πρέπει να ακολουθήσουν όλα τα άλλα — συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής διαχείρισης κρίσεων».
Είναι ο Xi τόσο ισχυρός; Έχει αψηφήσει τις προσδοκίες και συσσώρευσε δύναμη που έχουμε να δούμε από την εποχή του Deng Xiaoping, του πανούργου διαδόχου του Μάο. Ορισμένοι αναλυτές συγκρίνουν τη θέση του με αυτήν του ίδιου του Μάο. Από πολιτική άποψη, η Xi φαίνεται να έχει «εννέα ζωές».
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θέτει τις βάσεις για να έχει ο αντίπαλός του, ο πρωθυπουργός Li Keqiang, την ευθύνη όταν τα πράγματα πηγαίνουν στραβά. Ο Li, ειδικά, έχει αναλάβει το συντονισμό της απάντησης του Πεκίνου σχετικά με την ασθένεια.
Στις 26 Ιανουαρίου, το Κομμουνιστικό Κόμμα ανακοίνωσε ότι ο Li θα προεδρεύει της ομάδας εργασίας της Κίνας, της Κεντρικής Κορυφαίας Μικρής Ομάδας Εργασίας για την Αντιμετώπιση της Επιδημίας Λοιμώδους Πνευμονίας του Νέου Κορονοοϊού. Ο Xi δανείστηκε επίσης μια τακτική από τον Μάο, απομακρύνθηκε από το προσκήνιο και εξαφανίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τα επίσημα μέσα ενημέρωσης κατά την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου.
Ωστόσο, όσο έξυπνος κι αν είναι ο Xi, υπάρχουν λόγοι για τους οποίους δεν μπορεί να αποποιηθεί των ευθυνών του. Πρώτον, η μεγάλη του εξουσία συμβαδίζει με την ανάληψη ευθυνών, και φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να αναγνωρίσει τις προτεραιότητές του. Στον αγώνα κατά της επιδημίας, ο Xi είπε σε μια συνάντηση στις 28 Ιανουαρίου στο Πεκίνο με τον Γενικό Διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Tedros Adhanom Ghebreyesus: «Eγώ ο ίδιος διευθύνω και διευθετώ το έργο».
Δεύτερον, η κινεζική οικονομία, λόγω της επιδημίας και άλλων λόγων, μοιάζει να συστέλλεται, όχι μόνο σε τριμηνιαία βάση αλλά και σε ετήσια βάση. Η ζήτηση για κινεζικό πετρέλαιο είναι τώρα μειωμένη κατά 20% από την ίδια περίοδο πέρυσι. Πολλά εργοστάσια και καταστήματα παραμένουν κλειστά, πολύ μετά το τέλος των διακοπών για το Σεληνιακό Νέο Έτος. Η εαρινή περίοδος της εμπορικής έκθεσης Canton Fair, που είχε προγραμματιστεί για τον Απρίλιο, έχει ακυρωθεί. Οι αεροπορικές εταιρείες έχουν μειώσει τις πτήσεις προς την Κίνα και πολλές γραμμές έχουν ανασταλεί επ' αόριστον.
Αυτή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης εμφανίστηκε καθώς οι ρυθμοί της οικονομίας είχαν ήδη αρχίσει να επιβραδύνονται, στην πραγματικότητα παρουσίαζαν αύξηση περίπου κατά 2% πριν από την επιδημία, και ενώ πραγματοποιούνταν διάφορες οικονομικές αθετήσεις.
Πολλοί αναλυτές αναμένουν το Πεκίνο να τονώσει την οικονομία, αλλά το ερέθισμα λειτουργεί μόνον εάν υπάρχει υποκείμενη οικονομική δραστηριότητα. Με μεγάλο μέρος της οικονομίας να διακόπτει τη λειτουργία της, δεν υπάρχουν πολλά για να τονωθούν. Μια νεκρή οικονομία αποτελεί υπαρξιακή κρίση για ένα καθεστώς του οποίου η πρωταρχική βάση νομιμότητας είναι η συνεχής παροχή ευημερίας.
Τρίτον, ο κινεζικός λαός, όπως φαίνεται από την αντίδραση στο θάνατο του Λι Γουενλιάνγκ, δεν πρόκειται να επηρεαστεί από τους εσωτερικούς ελιγμούς του Κομμουνιστικού Κόμματος του Xi. Πρώτον, οι τοπικοί αξιωματούχοι προκάλεσαν πλήγμα στην κάλυψη του Πεκίνου. Στις 27 Ιανουαρίου, ο δήμαρχος της πόλης Wuhan Zhou Xianwang δήλωσε δημόσια ότι δεν μπόρεσε να αποκαλύψει την επιδημία του κορονοϊού στο κοινό επειδή περίμενε να του δοθεί άδεια άνωθεν. Η κατηγορία αυτή έπληξε την εικόνα της κεντρικής εξουσίας στο Πεκίνο.
Ο κινεζικός λαός, εν μέρει ως αποτέλεσμα των κατηγοριών που εκτοξεύτηκαν από τον Zhou, είναι έξαλλος και, σε αντίθεση με προηγούμενες περιπτώσεις παρατυπιών από την πλευρά του Πεκίνου, μιλάει τώρα για θεμελιώδη ζητήματα και απαιτεί βασικά δικαιώματα. Η επωδός που ακούγεται τώρα στην Κίνα είναι: «Θέλουμε ελευθερία λόγου!». Οι άνθρωποι σε αυτή την κοινωνία που έχει πληγεί ―όπως και αυτοί που αναζητούν ελευθερία στο Χονγκ Κονγκ― έχουν υιοθετήσει ως ύμνο το τραγούδι πολιτικού περιεχομένου από το έργο Les Misérables (Οι Άθλιοι): «Ακούτε τον λαό να τραγουδάει;».
Ο θάνατος του γιατρού Λι έρχεται μετά την περίπτωση ενός καθηγητή νομικής του Πανεπιστημίου Tsinghua, του Xu Zhangrun, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα αποκάλεσε τον Xi Jinping δημοσίως «όχι πολύ έξυπνο» και του ζήτησε να παραιτηθεί. Την ίδια περίοδο περίπου, ο Xu και άλλοι οκτώ υπέγραψαν μια ανοικτή επιστολή προς το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο, με τίτλο «Το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου ξεκινά σήμερα».
Η τολμηρότητα των πρόσφατων απαιτήσεων δείχνει ότι, λόγω της επιδημίας, ο κινεζικός λαός αρχίζει να χάνει τον φόβο του για τον Xi και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο Rudd και Κινέζοι προπαγανδιστές λένε ότι το Κόμμα θα αντιμετωπίσει αυτή την κρίση, αλλά όταν ο λαός δεν φοβάται πλέον, οτιδήποτε μπορεί να συμβεί.
Όταν οι άνθρωποι δεν φοβούνται πια, είτε νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν οτιδήποτε, είτε απλώς δεν ενδιαφέρονται για τις συνέπειες. Αυτή είναι συχνά η στιγμή που τα ισχυρά πολιτικά συστήματα καταρρέουν.
Ο Xi πρέπει να προετοιμαστεί για τις αρχές του καλοκαιριού, όταν ο ιός κορυφωθεί τον Απρίλιο και τον Μάιο σε μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα έξω από την επαρχία Hubei, το σημερινό επίκεντρο. Στη συνέχεια, ο κινεζικός λαός θα εξετάσει σοβαρά ποιος φταίει.
Αυτή τη στιγμή, η Xi είναι περισσότερο επικεντρωμένος στον έλεγχο όσων λέγονται σε εθνικό επίπεδο παρά στον τερματισμό της νόσου. Η σύνθεση της εννιαμελούς Κεντρικής Ηγετικής Μικρής Ομάδας, που περιγράφεται παραπάνω, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Συμμετέχει μόνον ένας αξιωματούχος δημόσιας υγείας, ενώ οι άλλοι είναι μέλη του Κόμματος και υπεύθυνοι της προπαγάνδας. Ο τσάρος της προπαγάνδας του Κόμματος, Wang Huning, είναι αντιπρόεδρος. «Η διατήρηση της ακεραιότητας της δικτατορικής κυριαρχίας του Xi Jinping είναι προφανώς ο κύριος στόχος της Hγετικής Oμάδας», δήλωσε στο Gatestone ο παρατηρητής στην Κίνα Charles Burton του Ινστιτούτου Macdonald-Laurier της Οτάβας.
Ο Xi Jinping, ωστόσο, έχει χάσει ήδη τη μάχη σχετικά με τα όσα λέγονται. Η διεξαγωγή προπαγάνδας τον εμποδίζει να εξαλείψει τη νόσο. Η μυστικότητα και η απόκρυψη πληροφοριών δεν βοηθούν ποτέ.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει μια γυναίκα που δεν πρόκειται να επιτρέψει στις αρχές να κρατήσουν κρυφές τις πληροφορίες για μεγάλο χρονικό διάστημα.«Αν δεν μας δώσουν μια εξήγηση, δεν θα εγκαταλείψουμε», δήλωσε η Lu Shuyun, μητέρα του γιατρού Λι Γουενλιάνγκ, ζητώντας να μάθει γιατί η αστυνομία της πόλης Wuhan τον παρενόχλησε ενώ προσπαθούσε να σώσει ασθενείς.
Μπορεί μια γυναίκα να εναντιωθεί στον ισχυρό άνδρα Xi Jinping; Σε αυτή την αντιπαράθεση, ποντάρετε υπέρ της μητέρας. Εν τέλει, έχει περίπου 1,4 δισεκατομμύρια θυμωμένους ανθρώπους στο πλευρό της.
Ο Gordon G. Chang είναι συγγραφές του βιβλίου The Coming Collapse of China (Η επερχόμενη κατάρρευση της Κίνας) και Distinguished Senior Fellow στο Gatestone Institute.